Riedener-Vulkankomplex - Geopfad-Route R

Samen met de Wehrer Kessel en de Laacher See is de Riedener Kessel een van de drie grote "puimsteenvulkanen" in deze regio, die vulkanologen het "vulkaanveld van de Oost-Eifel" noemen. Er vonden ook minstens drie uitbarstingen plaats vanuit het bekken van Kempenich, maar de meeste waren van freatomagmatische aard. Het magma had een foiditische samenstelling en leek qua siliciumgehalte sterk op het magma van de Herchenbergvulkaan.

De Laacher See vulkaan barstte één keer uit rond 13.000 jaar geleden, de Wehrer vulkaan drie keer rond 200.000 - 100.000 jaar geleden en de meest recente twee van ten minste drie uitbarstingen van de vulkaan in het Kempenich bekken vonden plaats rond 425.000 jaar geleden (zie tijdstabel in de wandelgids, pagina 11). De vulkaan Rieden was ongeveer 440.000 - 390.000 jaar geleden actief en kende in deze periode acht grote en minstens zes kleine uitbarstingen. De grote uitbarstingen kwamen uit vijf verschillende kraters in de directe omgeving van het dorp Rieden en aan de zuidwestelijke voet van de Hohe Lei.

Voordat we beginnen, moeten we weten dat tefra verwijst naar alle deeltjes van elke grootte die worden uitgestoten tijdens een vulkaanuitbarsting. Tufsteen (tufsteen genoemd door de steenindustrie) daarentegen is as die gestold is tot steen. As daarentegen is niet iets dat verbrand is, maar verwijst naar alle deeltjes met een maximale grootte van 2 mm die door een vulkaan worden uitgestoten. Dit zijn microscopisch kleine glassplinters die ontstaan tijdens vulkaanexplosies wanneer het gesmolten gesteente, het magma, bij een temperatuur van ongeveer 700-1100 °C uiteen wordt gereten.

Asdeeltjes zijn dus voornamelijk kleine stukjes puimsteen, wat niets anders is dan zeer poreus magma dat gestold is tot glas.

De gesteenten van de Rieden tuffen staan bekend als leucietfonolieten omdat ze, in tegenstelling tot de fonolieten van het Laachmeer, geen plagioklaas bevatten.Ze bevatten geen plagioklaas, een tabulair calcium-natrium-aluminiumsilicaat dat tot de veldspaatgroep behoort.

De magma's waren zo arm aan silicium dat de veldspaat plagioklaas, die anders als hoofdbestanddeel voorkomt, niet in het magma kon groeien. In plaats daarvan groeiden zogenaamde veldspaatvertegenwoordigers zoals nefelien (natriumaluminiumsilicaat) en - door het hoge kaliumgehalte van het magma - leuciet (kaliumaluminiumsilicaat). Omdat het magma van Rieden ook zeer rijk was aan zwavel, groeide naast nefelien vaak het mineraal nosean, een zwavelhoudend natriumaluminiumsilicaat, het calciumarme broertje van haüyn, dat veel voorkomt bij het Laacher meer.

De gesteenten van de vulkaankegels rond de Riedense tufstenen en die van de Riedense maar-uitbarstingen mogen daarom niet als "basalten" worden bestempeld - hoewel ze er visueel nauwelijks van te onderscheiden zijn, omdat ze geen plagioklaas bevatten. Omdat ze weinig silicium en veel kalium bevatten, staan ze bekend als leucitieten en zijn ze zeldzaam op alle continenten, bijvoorbeeld in de Leucite Hills in de VS, in het Virungagebergte in Oost-Afrika, in Gaussberg op Antarctica of in de Alban Hills en de Vesuvius in Italië.

Opvallend is ook de overvloed aan een zwarte, vaak centimetergrote mica (kalium-magnesium-ijzer-aluminiumsilicaat met kristalwater), die vanwege zijn magnesiumgehalte niet biotiet maar phlogopiet wordt genoemd.

Een gedetailleerde beschrijving met achtergrondinformatie vind je ook op de website van onze vulkaanparkgids Konrad Friedgen:https://profirouten.de/eifel/geopfad-route-r-riedener-vulkankomplex